|
|
Via deze nieuwsbrief houden we je 4 keer per jaar op de hoogte van het laatste nieuws rondom het thema agroforestry en het Agroforestry Netwerk Nederland. De nieuwsbrieven worden opgesteld door steeds een ander kernteamlid van het ANN.
Deze nieuwsbrief is samengesteld door Michaela van Leeuwen en Dyon Temming. Een nieuwsbrief boordevol informatie over wat deze en andere werkgroepen bezig houdt. In de lente tot aan de zomer was er volop beweging en groei in de wereld van agroforestry. Bij deze zetten we de belangrijkste zaken even voor je op een rijtje. |
|
|
|
|
|
|
Nieuwe film ‘Bomen op mijn land’ toont het potentieel van agroforestry in West-Europa
Het integreren van bomen en struiken in hun bedrijf vormt voor veel agroforestry boeren een bron van inspiratie om natuur en landbouw dichter bij elkaar te brengen. Het samenkomen van deze elementen brengt hun niet alleen voldoening, maar levert ze ook tastbare voordelen die zowel de duurzaamheidprestaties als de economische veerkracht van hun agrarische bedrijf versterken. Hoe kunnen we agroforestry benutten om deze doelen te bevorderen? Voorlopers op het gebied van agroforestry wijzen de weg in de nieuwe film 'Bomen op mijn land'.
Filmmaker Joris van der Kamp ging in opdracht van LNV met zijn camera op pad om pioniers op het gebied van agroforestry in België en Noord-Frankrijk te volgen. Gedurende vier seizoenen documenteerde hij hoe robuuste productieve landbouwsystemen kunnen bijdragen aan het herstel van biodiversiteit, voedselzekerheid en een betere levenskwaliteit. De film schetst een levendig portret van deze bijzondere boerenfamilies die elk op hun eigen manier de principes van agroforestry toepassen om zo hun steentje bij te dragen aan de landbouwtransitie.
Organiseer je eigen vertoning van 'Bomen op mijn land'
Na afloop van de première van de film ‘Bomen op mijn land’ hebben we veel enthousiaste ideeën en reacties ontvangen om de film verder door Nederland te verspreiden.
Om de verspreiding van de film succesvol te laten verlopen, hebben we een instructie opgesteld die we graag met je willen delen. Deze instructie bevat waardevolle informatie over het organiseren van een evenement en het vertonen van de film. Mocht je de film graag willen vertonen op een evenement, vragen we je om het aanvraagformulier via de link in de instructie in te vullen.
Daarnaast bieden we een uitgebreide beeldbank aan, die je kunt downloaden. Deze beeldbank bevat een selectie van foto's en grafisch materiaal die je kunt gebruiken voor de promotie van de film en jouw evenement.
|
|
|
|
|
|
Het Agroforestry Netwerk ondersteunt het komende half jaar 3 externe projecten
Enige tijd geleden heeft het Agroforestry Netwerk Nederland opgeroepen om een projectvoorstel in te dienen voor de ontwikkeling van Agroforestry. Dit was een eerste uitvraag van het Netwerk, waarbij we verrast zijn met 12 diverse projectaanvragen. Uiteraard willen we de aanvragers bedanken voor hun deelname. Helaas was het niet mogelijk om alle projectvoorstellen te financieren. De kernteamleden van het netwerk hebben de aanvragen beoordeeld en dit heeft uiteindelijk geleid tot het honoreren van drie projectvoorstellen die het komende half jaar aan de slag kunnen!
Komend half jaar zullen de volgende projecten vanuit het netwerk financiële ondersteuning krijgen om op het gebied van Agroforestry stappen te maken:
Tamme kastanje kennis en keten – projectleider Jade Koop
De tamme kastanje is een relatief nieuwe teelt in Nederland en er is een sterk groeiende interesse in de toepassing van deze teelt binnen Nederlandse agroforestry systemen. Echter is er gebrek aan kennis en keten om dit goed te kunnen implementeren. Het doel van het project is om kennis te vergaren, te verbinden en te delen voor de ondersteuning van de ontwikkeling van agroforestry kastanjes in Nederland. Activiteiten gedurende het project zijn o.a. het organiseren van bijeenkomsten en excursies, het opstellen van kennisvouchers. Ook wordt er gekeken naar de mogelijkheden voor keten voor kwekers, telers en de markt van tamme kastanjes.
Houtige gewassen combineren in agroforestry – projectleider Jordy van Eijk
Voor de realisatie van agroforestry is het niet alleen belangrijk dat er kwantiteit wordt aangelegd (aantal ha), maar ook kwaliteit. Vooral over complexe vormen van agroforestry (meerdere soorten houtige gewassen toepassen binnen een teelt) zijn er op dit moment nog veel vragen over hoe dit te combineren. Er valt winst te behalen door bestaande kennis en onderzoeksresultaten te bundelen en beschikbaar te maken. Dit is belangrijke kennis voor boeren en adviseurs die beginnen met agroforestry. Activiteiten gedurende het project zijn o.a. het interviewen van experts en het uitvoeren van een analyse rondom houtige gewassen. De kennis wordt verzameld en gebundeld tot een factsheet en een eerste versie van een tool voor het combineren van houtige gewassen.
Agroforestry in de mainstream: focus op het verste – projectleider Dyon Temming
Agroforestry is een groeiende beweging in Europa en ook in Nederland neemt de interesse toe. Toch is er nog veel onbekendheid over wat agroforestry kan zijn. Er is een te beperkt beeld in de sector van wat agroforestry is! Het doel van dit project is om daar verandering in te brengen en kennis rondom de verschillende mogelijkheden van agroforestry te vergroten onder boeren, adviseurs en collectieven. Activiteiten gedurende het project zijn o.a. het onder de aandacht brengen van de voordelen van agroforestry op een toegankelijke en een laagdrempelige manier.
Wij wensen de projectleiders heel veel succes en we hopen aan het eind van het jaar mooie resultaten te ontvangen.
|
|
|
|
|
|
Agroforestry in Nederland: Worden we binnen Europa serieus genomen?
|
Iedere twee jaar vindt er op Europees niveau wetenschappelijke uitwisseling over agroforestry plaats tijdens het EURAF congres. Dit jaar vond het evenement plaats in tal gebouwen van de Mendel University in Brno (Tsjechië). Als voorzitter van EURAF Nederland wil Evert Prins iedereen graag op de hoogte brengen van wat zich hier heeft afgespeeld. De inbreng vanuit Nederland was significant te noemen!
Wat Evert betreft was het een heel geslaagde conferentie geweest. Nederland was goed vertegenwoordigd, er zijn volop nieuwe contacten gelegd en bijgepraat met internationale onderzoekers. Het is prachtig om te zien dat er vanuit zo veel knappe koppen zo gepassioneerd gewerkt wordt om boeren van kennis te voorzien om agroforestry makkelijker te maken en de effecten van agroforestry te kwantificeren.
Evert geeft aan trots te zijn op zijn collega-onderzoekers en vrienden Bohdan Lojka en Jakub Houška, omdat ze op hun eigen manier een fantastisch congres hebben neergezet. Evert: 'In 2026 vind het contres plaats in Zwitserland. Laten we er met het agroforestry-onderzoek in Nederland de komende jaren nog een stapje bovenop doen, zodat we weer goed beslagen ten ijs komen. Daar zetten we samen de schouders onder. Als we maximaal blijven samenwerken en uitwisselen komen we het verst'.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Voedselbos als verdienmodel voor het eerst doorgelicht
Voedselbossen kunnen een rendabele bedrijfstak zijn voor landbouwers. Dat blijkt uit de eerste bedrijfseconomische doorrekening van een fictief maar realistisch voedselbos van 0,8 ha, samengevat in een handige factsheet. Het is economisch interessant als voedselbosbouwer om een deel van de afzet via zelfpluk te organiseren, workshops of rondleidingen te geven en zowel verse als verwerkte producten te verkopen. Het loont bovendien om sommige arbeid uit te besteden en bij de Vlaamse overheid subsidies aan te vragen. Dat laatste kan een landbouwer een besparing tot bijna 30% van de totale investeringskost opleveren. Dat zijn enkele opvallende conclusies uit de studie van het Instituut voor Landbouw-, Visserij- en Voedingsonderzoek (ILVO).
De doorrekening past in een reeks vergelijkbare casestudies voor diverse agroforestry systemen. Ze werden ontwikkeld in het kader van het VLAIO-onderzoeksproject Agroforestry 2025 en de Operationele Groep FoodForward. Van FoodForward is ook het eindrapport klaar, een handig draaiboek met o.a. een overzicht van de relevante wetgeving en huidige, wetenschappelijke stand van zaken.
Helena Tavernier (ILVO): “Dit is de eerste keer dat er inzicht komt in de kosten en baten van een voedselbos en dat alle relevante kennis en wetgeving helder bij elkaar wordt gezet. Beide documenten vormen een handige leidraad voor landbouwers die overwegen om te starten met een voedselbos.”
|
|
|
|
|
|
Agroforestry Gelderland werkt met Waterschap Rivierenland, ZLTO en Collectief Rivierenland aan duurzaam waterbeheer via DAW impulsproject 
In het Rijk van Nijmegen worden Agroforestry bedrijfsplannen gemaakt gericht op waterbeheer en de versterking van het bedrijfsmodel van de boer. In deze plannen gaan we voor het vasthouden van water in de bodem, het voorkomen van af- en uitspoeling en zelfs erosie.
Samen met Het Louis Bolk maken we een factsheet met de huidige stand van de kennis op gebied van de relatie tussen waterkwaliteit en de bomen en struiken op zogenaamde oeverbuffers. Ook kijken we naar een bronaanpak door de inrichting en het gebruik van de agrarische percelen met houtige bufferstroken of graften.
We zijn vorige maand met 7 boeren begonnen in een studiegroep die in de komende vier jaar regelmatig bijeenkomt. Eerst om informatie te verzamelen met behulp van experts op gebied van water, bomen, agroecologie en agroeconomie, en daarna om hun eigen ervaringen met de door hen aangeplante elementen te delen. De studiegroepen zijn georganiseerd rond twee bevlogen demobedrijven in het gebied. Boeren uit het rijk van Nijmegen zijn welkom om zich aan te melden voor de studiegroep, wij zorgen voor informatie en de middelen om maatregelen voor een duurzame inrichting op hun bedrijf te kunnen nemen.
Meer weten? Neem contact op met Dyon Temming - Coördinator Agroforestry netwerk Gelderland.
|
| Neem contact op met Dyon → |
|
|
|
|
|
|
Het Agro Farm Forestry label (AFF) is officieel opgericht en online 
Landgebruikers die Agroforestry toepassen op het bedrijf vinden het vaak moeilijk om eenvoudig uit te leggen van Agroforestry is. Dat komt omdat er zoveel verschillende mogelijkheden zijn! En hoe kun je dan aantonen dat je echt een Agroforestry landgebruiker bent? Dat kan enkel als een onafhankelijke partij met je meekijkt en je officieel aanwijst als agroforestry bedrijf!
Het Agro Farm Forestry label (AFF) staat voor de toepassing van Agroforestry op het bedrijf. Het label kan op de website, en andere social media, van de landgebruiker worden gebruikt. Het label toont aan dat Agroforestry op dit bedrijf van toepassing is en dat dit onafhankelijk is beoordeeld. Natuurlijk kan een landgebruiker het label ook op zijn producten zetten.
Als je geïnteresseerd bent in het label neem dat contact op met FSG, die is aangewezen als uitvoerende organisatie. Je krijgt dan een handig overzichtje van de stappen die nodig zijn om uiteindelijk dat fel begeerde label-certificaat te ontvangen. Geregistreerde label eigenaren worden gepubliceerd op de website.
|
| Bekijk de website → |
|
|
|
|
|
|
Nieuwe online tool en factsheets beschikbaar: Ontdek de juiste boom op de juiste plek 
Met veel enthousiasme beginnen honderden boeren aan agroforestry, maar welke boomsoort is nu het best geschikt en waar moet je op letten? Om daar snel inzicht in te geven, hebben we een tool ontwikkeld. Deze tool is in opdracht van het Agroforestry Netwerk Nederland ontwikkeld door Jade Reforestry, Stichting Reegeneratie, het Louis Bolk Instituut en Hogeschool Van Hall Larenstein.
Het project ‘De Juiste Boom op de Juiste Plek’ biedt een praktisch instrument om geschikte boom- en struiksoorten te kiezen voor diverse agroforestry-systemen, rekening houdend met verschillende bodemtypes en grondwaterstanden. We zijn verheugd aan te kondigen dat de bijbehorende factsheets en online tool nu beschikbaar zijn! De tool is te raadplegen via de Kennisbank van Agroforestry Netwerk Nederland.
Deze tool is ontwikkeld op basis van een grondige analyse van meer dan 90 verschillende boom- en struiksoorten. Gebruikers kunnen in deze interactieve tool specifieke bodemtypes en grondwaterstanden invoeren, evenals hun beoogde economische doelen. Op basis hiervan presenteert de tool een selectie van de meest geschikte soorten. Aan de tool zijn factsheets gekoppeld over boomsoortkeuze per waterstand en grondsoort. Deze zijn hier te raadplegen.
|
| Bekijk de factsheets en de online tool → |
|
|
|
|
|
|
Bouwen aan boslandbouw in Vlaanderen en Nederland: doe je mee? 
Het bevorderen en versnellen van een rendabele toepassing van boslandbouw (‘agroforestry’) in Vlaanderen en Nederland door vergroting van het draagvlak en professionalisering van de advisering en kennisdeling op dit terrein. Dat is de hoofddoelstelling van het Interreg-project rond agroforestry dat op 1 maart 2024 van start ging onder de projectnaam ‘Cambium: boslandbouw integraal’.
De komende drie jaar (t/m februari 2027) wordt dit project uitgevoerd door een consortium van negen organisaties, waarvan vier uit Vlaanderen en vijf uit Nederland. Belangrijke projectactiviteiten zijn: *bundeling en ontsluiting van kennis en instrumenten, *analyse en advisering met betrekking tot juridi-sche en financiële knelpunten, *demonstratie van boslandbouw op agrarische bedrijven en *training, educatie en begeleiding van professionals (o.a. boeren) op het gebied van boslandbouw. Nieuws over het project zal in Vlaanderen worden verspreid via de nieuwsbrieven van het Consortium Agroforestry Vlaanderen en in Nederland via het Agroforestry Netwerk Nederland.
Voor het project zoeken we landbouwbedrijven die agroforestry willen implementeren in hun bedrijfs-voering en een concrete aanplant van houtige soorten voor ogen hebben binnen de projectperiode. Meer informatie over het project in Nederland is verkrijgbaar via: Marco Bijl, (Forestry Service Group), in Vlaanderen kunt u zich wenden tot Mieke Vandermersch of Rutger Tallieu (Praktijkpunt Landbouw Vlaams-Brabant).
Als je geïnteresseerd bent als landgebruiker deel te nemen aan het project dan kun je via de knop hieronder de voorwaarden bekijken. In het document staat ook een link om je meteen aan te melden.
|
| Bekijk de voorwaarden en meld je aan → |
|
|
|
|
|
|
Gezocht: bedrijven waar kinderen bomen of struiken mogen planten
|
Sinds 1957 organiseert Stichting Nationale Boomfeestdag feestelijke Boomfeestdagen waarbij kinderen leren over het belang van bomen. Tijdens deze Boomfeestdagen mogen kinderen zelf bomen en struiken planten.
Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit heeft aan Stichting Nationale Boomfeestdag een projectsubsidie toegekend waarmee op 12 locaties in het landelijk gebied een Boomfeestdag kan worden georganiseerd. De Boomfeestdagen vinden plaats in de periode van november 2024 t/m maart 2025 en november 2025. De datum wordt bepaald in overleg met de ondernemer.
Heel concreet zoekt de stichting 12 enthousiaste ondernemers die al ver zijn in hun plannen omtrent het planten van bomen/struiken/hagen én het leuk vinden om tenminste één schoolklas op het bedrijf te ontvangen en bomen of struiken te laten planten. De stichting draagt zorg voor de organisatie van het evenement.
Ga jij de komende tijd bomen en/of struiken planten en vind je het leuk om dat samen met kinderen te doen? Neem dan contact op met Stichting Nationale Boomfeestdag via
info@boomfeestdag.nl
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Academisch Netwerk Voedselbosbouw
|
Het academische netwerk voedselbosbouw verbindt onderzoekers uit verschillende disciplines en van verschillende universiteiten in Nederland en Vlaanderen. Centraal staat de gezamenlijke interesse in de opkomende landbouwpraktijk van de voedselbosbouw.
Het netwerk houdt driemaandelijkse bijeenkomsten om nieuwe interdisciplinaire samenwerkingen te inspireren en te spreken over onderwijs, begeleiding van studenten, hiaten in het voedselbosbouw onderzoek en verbanden tussen wetenschap en praktijk.
Er wordt momenteel gewerkt aan een gezamenlijke wetenschappelijke publicatie waarin een wetenschappelijke agenda voor voedselbosbouw onderzoek centraal zal staan. Bent u een onderzoeker die zich bezighoudt met het onderwerp voedselbosbouw en bent u geïnteresseerd in contact met collega's? Neem gerust contact op met Anne Roodhof.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Meer bomen betekent meer hennen buiten
|
Leghennen lopen niet zomaar uit de stal naar buiten. Het zijn van oorsprong bosdieren die beschutting nodig hebben. Bomen of struiken in de uitloop zijn daarom nodig en kunnen een bijdrage leveren aan het verdienmodel.
Alle kennis over het gebruik van de uitloop bij leghennen uit eigen en andermans onderzoek is op een rij gezet door onderzoeker Monique Bestman van het Louis Bolk Instituut. In 2022 promoveerde ze op een studie naar het effect van de vrije uitloop op het dierenwelzijn.
De uitkomst van het onderzoek is duidelijk: het welzijn van de kippen verbetert flink door uitloopgebruik. Ze hebben minder schade door verenpikken en minder pikwonden.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Excursie naar de Terp in Erichem – vrijdag 24 mei
|
Een groep van 30 mensen trotseerde de regen en kwam kijken en luisteren naar de verhalen van Rinke Robbers en Anje Poortman, respectievelijk eigenaar-initiatiefnemer en beheerder van voedselbos de Terp in Erichem, één van de eerste agrarische voedselbossen van Nederland.
Uitdagingen te over, de onderlinge gesprekken waren levendig, en op de koop toe kregen we een rondleiding in de notengaard en notenperserij van Veld 4 in Zoelen. Een interessante bijeenkomst, voor menigeen een eerste kennismaking met een agrarisch voedselbos en professionele notenoogst.
|
|
|
|
|
|
|
|
|
| Wat zou technologie voor de voedselbosbouw kunnen betekenen? |
Technologie is niet altijd dienstbaar aan natuurlijke processen; daar zien we in de voedselproductie volop voorbeelden van. Maar al kan technologie de eigen veerkracht van een voedselbos niet vervangen, in andere rollen kan zij vermoedelijk wel waarde toevoegen.
Zo kunnen sensoren ons helpen bij de inventarisatie van gegevens over een locatie, en is de vermeerdering of het uitplanten van plantgoed op te schalen met behulp van technologie. Maar vooral kan zij ons helpen bij de grootste uitdaging: een efficiënte oogst, door een alternatief op het bestaande handwerk te bieden. Oogsttechnologie vormt dan ook het belangrijkste speerpunt voor het nadenken over technologische ontwikkelingen. |
|
|
|
|
|
|
|
|
| Agenda |
| Houd de agenda op onze website in de gaten om te kijken welke bijeenkomsten bij jou in de buurt worden georganiseerd. |
|
|
|
|
|
Bezoek een lokale filmvertoning van 'Bomen op mijn land'
2024 - Verschillende locaties
| De film 'Bomen op mijn land' volgt pioniers in agroforestry in België en Noord-Frankrijk. Filmmaker Joris van der Kamp documenteerde gedurende vier seizoenen hoe het integreren van bomen en struiken in landbouwsystemen niet alleen de biodiversiteit en voedselzekerheid kan herstellen, maar ook bijdraagt aan een betere levenskwaliteit. De film schetst een levendig portret van boerenfamilies die natuur en landbouw dichter bij elkaar brengen, en laat zien hoe agroforestry zowel de duurzaamheid als de economische veerkracht van agrarische bedrijven kan versterken. |
|
|
|
|
|
Bekijk locaties en tijden →
|
|
|
|
|
|
Online kennissessie: Invasieve Exoten
9 oktober - Online
| Voedselbossen zijn een nieuwkomer in het Nederlands landschap. Vol interessante nieuwe soorten bomen, struiken en planten die eetbaar zijn en het goed blijken te doen in ons klimaat en op onze bodemsoorten. Maar, die nieuwe soorten roepen natuurlijk ook vragen op. Gaat dat wel goed samen met de inheemse natuur? Zitten er geen zogenaamde invasieve soorten bij? |
|
|
|
|
|
Lees meer →
|
|
|
|
|
|
| Activiteiten op maat |
| Om je op de hoogte te houden van toekomstige bijeenkomsten en andere relevante activiteiten, zullen we je gegevens (voornaam, achternaam en e-mailadres) delen met de kernteamleden van Agroforestry Netwerk Nederland. Als je liever geen uitnodigingen en updates ontvangt, kun je je op elk moment afmelden door een e-mail te sturen naar agroforestrynetwerk@rvo.nl. |
|
|
|
|
|
|
|
| |
|
|
